Waarom we onze geschiedenis blijven herhalen
Charlottesville, Virginia 2017; een groep boze blanke mannen met brandende fakkels staat recht tegenover een andere groep boze mannen en vrouwen. De situatie ontploft en er vallen slachtoffers. De wereld schrikt en reageert verbaasd ‘hoe kan dit weer opnieuw gebeuren’? Ik lees de berichten en zie de foto’s en schrik net zo, maar verbaasd ben ik allerminst.
We hebben dit soort beelden eerder gezien. In de jaren vijftig en zestig tijdens de Civil Rights Movement in de VS, eind jaren dertig in Europa vlak voor WO II en nog niet zo lang geleden met Black Lives Matter en discussies over ons eigen koloniale verleden. Keer op keer zien we een groep mensen die ontzettend boos is en dat laat zien, en vervolgens een andere groep mensen die dat veroordelen, zich aangevallen voelen en net zo boos terug reageren en zien we situaties escaleren.
Waarom blijft dit toch gebeuren? Waarom zien we golven van haat en wrok iedere keer weer terugkeren en zijn we niet in staat te leren van onze geschiedenis en een stap verder te komen?
Met boos zijn is niets mis. Het is een gezonde reactie die je laat weten dat er iets is gebeurd wat je heeft geraakt. Een grens die is overschreden. Een verwachting die te hoog gegrepen was. Pijn die niet te verdragen is. Een verdriet wat je niet lukt om te verwerken. Een kracht die je ontbreekt.
Het gaat mis omdat we op een ongezonde manier met die boosheid omgaan.
Boosheid
Het gaat mis wanneer we onze boosheid, pijn, schaamte en verdriet wegdrukken en niet willen of niet mogen voelen. Als we onze kop in het zand steken. Als we ermee blijven rondlopen, erin gaan zwelgen en deze gevoelens de kans geven te veranderen in wrok en haat. Als we onszelf als slachtoffer gaan zien en vanuit dat oogpunt conclusies trekken en overtuigingen ontwikkelen. In plaats van dat we onderzoeken waarom we boos zijn en de gevoelens gebruiken om onze kracht te ontwikkelen, met elkaar in gesprek te gaan en oplossingen te vinden hoe het beter en anders kan.
Wanneer we in een omgeving groot gebracht worden waarin er anderen zijn (ouders, grootouders, verzorgers, in feite iedereen die met ons communiceert) die hun boosheid nooit hebben verwerkt. En bewust dan wel onbewust hun boosheid, haat en overtuigingen op ons overbrengen omdat zij dit zien als hun werkelijkheid. Als we nooit in aanraking komen met een andere werkelijkheid en leren dat er meerdere kanten aan een zelfde verhaal kunnen zitten.
Wanneer we zelf niet openstaan voor de pijn en boosheid die een ander kan voelen. Als we ons niet kunnen inleven hoe het voor iemand anders kan zijn. Als we de ander niet willen horen als die zijn/haar pijn en boosheid met ons deelt, maar ons doof houden en omdraaien. Als we denken dat de wereld waarin wij leven, ook de realiteit van de ander is.
Dit is hoe haat wordt gevormd.
Geweld is nooit de oplossing. En haat is een zinloze emotie. Ik praat het niet goed. Maar ik begrijp het wel.
Ik begrijp heel goed wat er gebeurt als je lange tijd je boosheid en pijn onderdrukt . Hoe machteloos je kunt voelen als wat jij hebt meegemaakt er volgens anderen niet toe doet. Hoe je je daarin kunt verliezen, kunt gaan zwelgen en je eigen realiteit creëert. Hoe dat kan versterken als je in aanraking komt met anderen die dat voeden. Op een gegeven moment is de druk te groot, is er geen controle meer en vindt de spanning een andere uitweg. Niet goed. Wel logisch.
Sometimes we need some darkness, to really see the light
Oude patronen doorbreken
Het is naïef om te denken dat wat we nu in onze samenleving zien, iets nieuws is. Want in hoeverre hebben we (in Nederland, in de VS, wereldwijd) onze problemen uit ons verleden echt opgelost? Hebben we deze emotionele wonden echt geheeld? Het is pijnlijk en bijzonder vervelend dat we dit nu meemaken. Maar het is tenminste nu wel zichtbaar en biedt ons de kans om er nu echt iets mee te doen.
Zolang we boos op elkaar blijven reageren en niet onze eigen gevoelens onderzoeken, ons niet inleven hoe de ander zich voelt en wat onze woorden en acties voor de ander betekenen, zullen we in een gevecht met elkaar blijven. En blijft er altijd een winnaar en een verliezer. Dat is de ene keer de ene partij, en later weer de andere partij. Dan houden we dit zelf in stand.
Het is tijd dat we leren beter met onze emoties om te gaan.
Een tijdje terug las ik de woorden; “Wie zijn geschiedenis vergeet, is gedoemd om het opnieuw te beleven.”
Ik zou daarvan willen maken, “Wie zijn emoties uit eerdere ervaringen niet heeft verwerkt, is gedoemd dezelfde gebeurtenissen opnieuw tegen te komen.”
Keer op keer. Zowel als persoon, als organisatie en als land.
Tot het moment dat we werkelijk stil staan bij onze boosheid, pijn, schaamte en verdriet. En beseffen dat we dit niet meer willen voelen en we begrijpen dat we zelf voor iets anders kunnen kiezen. Wanneer we begrijpen wat we in plaats daarvan wel willen voelen en vanaf dan het anders gaan doen. Samen, met elkaar.
Lees ook: The King Philosophy van Martin Luther King
