Hoogsensitieve kinderen
Met interesse en plezier lees ik graag alles wat met hoogsensitiviteit te maken heeft. Ik ben zelf hoogsensitief en vanaf het moment dat ik begreep wat de eigenschap betekende leerde hoe ik ermee kon omgaan en hoe fijn en gelukkig mijn leven kan zijn. Of beter gezegd, heb ik afgeleerd wat ik als kind heb ontwikkeld en wat mijn leven lange tijd niet zo fijn en gelukkig maakte en wat ik tientallen jaren heb meegesjouwd. Alleen maar omdat ik en mijn omgeving niet bekend waren met deze eigenschap.
Helaas lees ik, naast de vele goede onderzoeken en positieve verhalen, ook andere berichten waarin wordt gesproken over diagnose, een stoornis of een label. En als hoogsensitief persoon maakt mij dat boos en ook best wel verdrietig. Ik en de overige hoogsensitieve personen, (let wel 20% van de wereldbevolking, zowel man als vrouw) hebben geen stoornis. Het enige verschil tussen ons en de overige 80% is dat onze ‘bedrading’ iets anders in elkaar zit. Iets wat zonder begrip en begeleiding kan leiden tot lastige situaties, maar met begrip en begeleiding leidt tot een eigenschap die vele voordelen heeft. Juist dit onbegrip en deze labelling zorgt voor problemen voor kinderen en voor volwassenen.
Ik was dan ook blij verrast toen ik het boek ‘Hoogsensitieve kinderen’ van Esther Bergsma las.
Inzicht in gedrag hoogsensitieve kinderen
Het boek ‘Hoogsensitieve kinderen’ van Esther Bergsma geeft antwoord op vele vragen die ouders van hoogsensitieve kinderen (HSK) hebben over het gedrag van hun kinderen. In haar boek neemt Esther de lezer mee in de binnenwereld van hoogsensitieve kinderen en hun ouders. Alles bezien vanuit het perspectief dat gedrag slechts de buitenkant is en dat er vaak veel in het kind afspeelt wat voor dit (soms onbegrijpbare) gedrag kan zorgen. Ze beschrijft hoe de eigenschap hoogsensitief bepaalde effecten kan hebben, dat deze leiden tot een bepaalde behoefte van het kind, wat zich uiteindelijk uit in gedrag. Haar boek heeft als doel om kinderen beter te begrijpen en hen goed te begeleiden in hun ontwikkeling als mens.
Voor haar boek heeft ze honderden ouders van hoogsensitieve kinderen ondervraagd; welke kenmerken het meest voorkomen, wat ze meemaken, wat ze als lastig ervaren en welke problemen ze vaak tegenkomen.
De onderzoeken leveren een schat aan informatie en inzichten op over de eigenschap, hoe het zich uit bij kinderen en op welke gebieden vaker problemen optreden tijdens de opvoeding. De informatie wordt duidelijk overgebracht in zowel tekst, als afbeeldingen, grafieken en met ervaringsverhalen van ouders.
De gebieden waar problemen worden ervaren zoals, slapen, eten, spelen met vriendjes, school, pesten en woede aanvallen worden in aparte hoofdstukken besproken. Ieder hoofdstuk gaat uitgebreid in op hoe de eigenschap hoogsensitief zich uit in het gedrag van het kind, waardoor dit gedrag ontstaat en worden tips gegeven hoe ouders hun kinderen kunnen leren omgaan met hoogsensitiviteit. Op een manier zodat het kind de positieve kanten van de eigenschap kan benutten.
Want daar draait het toch om? Dat je als ouder het beste voor je kind wilt en dat je van hem of haar houdt zoals hij of zij is. En in je rol als ouder ben jij verantwoordelijk voor de begeleiding van je kind in de ontwikkeling naar volwassenheid. Of zoals Esther schrijft:
Je taak is grenzen aangeven waarbinnen zij mogen bewegen, maar hen zelf alternatieven laten bedenken
Zij heeft hiervoor de BABA methode ontwikkeld die staat voor: begrijp, accepteer, begrens, alternatief. Deze wordt uitgebreid en met voorbeelden toegelicht in het boek.
Herken en begrijp de achtergrond van het gedrag van je kind en help je kind bij het leren van nieuwe vaardigheden.
Van hoogsensitief kind naar een gelukkig hoogsensitieve volwassene
Wat mij het meest opviel (en waar ik eerlijk gezegd van geschrokken ben) zijn de volgende twee uitkomsten van haar onderzoek:
- de helft van alle hoogsensitieve kinderen heeft een laag zelfbeeld / weinig zelfvertrouwen
- ruim 60% van alle hoogsensitieve kinderen is faalangstig (bij niet hoogsensitieve kinderen ligt dit rond 10%)
Dat zijn hoge cijfers voor kinderen die nog volop in hun ontwikkeling zitten en die onderweg zijn naar een leven als volwassene. Je kunt je indenken wat dit voor effect kan hebben op hun gedrag later en de keuzes waar ze als volwassene voor komen te staan. Zoals bv. het omgaan met nieuwe situaties als studie en werk, omgaan met collega’s en relaties met anderen, flexibiliteit en oplossend vermogen bij grote gebeurtenissen (als ontslag, problemen op de werkvloer, relatieproblemen, ziekte, etc). Met een laag zelfbeeld en angst om te falen wordt het verdomd lastig om dan het beste in jezelf te vinden en te blijven staan.
Uit eigen ervaring kan ik zeggen dat dit vaak komt door onbekendheid van de eigenschap (bij het kind zelf en bij de omgeving) en onbegrip van de omgeving (waardoor sociale druk ontstaat die het kind niet begrijpt en niet weet te hanteren).
Hoogsensitieve kinderen weten op zeer jonge leeftijd al heel goed dat ze anders zijn dan de andere kinderen. Door op een negatieve of afstraffende manier de nadruk hierop te leggen en hen te wijzen op ander of lastig gedrag en door hen niet of onvoldoende te begeleiden in het omgaan met de eigenschap is de kans groot dat deze kinderen vastlopen. Dat kan zich uiten in het geheel in zichzelf terugtrekken of de andere kant, in zich extreem uiten en gedragen.
Beide zijn onnodig. Want de dingen die je als HSK als lastig ervaart kun je ombuigen naar positieve zaken. Mits er ruimte voor je is als kind en je liefdevol en goed wordt begeleid.
- Het zoveel opvangen van prikkels en informatie kan je overprikkelen en ja, dat kan resulteren in verdriet of boosheid. En alles intens en diepgaand verwerken kost soms veel tijd en energie. Maar als HSK weet je hierdoor ook heel goed kansen en risico’s in te schatten en loop je niet zo snel in zeven sloten tegelijk. Een voorbeeld, je weet wanneer iemand wel of niet de waarheid vertelt.
- Het aanvoelen en meevoelen van andere mensen kan soms teveel en vermoeiend zijn. Maar het maakt je als HSK ook empathisch en als gevolg ben je in staat diepe en warme verbindingen met andere mensen aan te gaan. Ook later als volwassene in je werk met klantrelaties, omdat jij voelt en begrijpt wat klanten en leveranciers echt graag willen.
- Het werken in een grote ruimte als een klaslokaal of een ‘kantoortuin’ kan zo overweldigend zijn dat het je vermoeit en je je niet kunt concentreren. Echter werk je als HSK / HSP in een kleine stille ruimte waardoor je je wel kunt concentreren, zul je zien dat je veel beter in staat bent dan anderen om goed en gedegen werk af te leveren. Omdat je zowel overzicht hebt op het grote geheel als inzicht in alle details, kansen en risico’s kunt inschatten en heel creatief kan denken en met ideeën komt die niemand anders ziet. Welke leraar en werkgever wil dat nou niet?
De afgelopen jaren hebben we gelukkig steeds meer kunnen leren over de eigenschap hoogsensitiviteit, door de verschijning van diverse boeken en verhalen. Het boek ‘Hoogsensitieve kinderen’ is anders dan al deze boeken.
Het geeft niet alleen inzicht in de eigenschap hoogsensitiviteit, maar ook in het gedrag van kinderen en geeft handvaten hoe te reageren als ouder. Het laat met praktische informatie zien dat we door de eigenschap te begrijpen deze kinderen een goede en gelukkige toekomst kunnen geven. Maar vooral laat het hiermee het kind Kind zijn, zonder het te willen veranderen. En geeft dit boek met al haar inzichten het kind de ruimte om het beste uit zichzelf te halen. Het is voor mij het boek dat ik tientallen jaren eerder had willen lezen.
Meer informatie over het boek is te vinden via de website www.hoogsensitievekinderen.info
